Hazar Denizi’nden Avrupa’ya gaz taşıyacak TANAP’ın (Trans-Anatolian Natural Gas Pipeline ) açılış töreni 12 Haziran’da Türkiye’nin Eskişehir şehrinde gerçekleştirildi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğindeki törene Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç, Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile enerji bakanları ve enerji şirketleri yetkilileri katıldılar. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, “doğal gaz boru hattının aynı zamanda enerjinin İpekyolu olarak tanımlandığını” ifade ederek, “TANAP projesi çok taraflı işbirliğinin bir sonucu. Bunu planladığımız tarihten önce açıyor olmamız da mutluluk verici. Söz konusu projenin hızlandırılması siyasi irade sayesinde gerçekleşti. Bu Avrupa’daki en büyük proje olacak. Haziran 2019’da Yunanistan’a ulaşımını sağlamayı düşünüyoruz. Proje on binlerce kişiye iş imkanı sağladı.” dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, başlangıç kapasitesinin 16 milyar metreküp olması planlanan TANAP projesinin taşıyacağı doğal gazın 10 milyar metreküpünün Avrupa’ya taşınacağı, 6 milyar metreküpünü ise Türkiye’nin kullanacağı bilgisini verdi. Anadolu Ajansı’nın verdiği bilgiye göre, törende Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko, doğal gaz boru hattının Ukrayna’ya da ulaştırılmasını umduğunu bildirdi ve Rusya’yı hayata geçirdiği boru hattı projeleriyle Ukrayna’yı bir kenara itmekle suçladı. TANAP, Hazar Denizi’nden Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye üstünden Yunanistan ve İtalya’ya, ayrıca Bulgaristan’a doğal gaz taşıyacak Güney Gaz Koridoru’nun önemli bir parçası ve kimi uzmanlar tarafından Rusya’nın Avrupa’ya doğal gaz ulaştırmak için başlattığı “Türk Akımı” projesine alternatif olabileceği ifade ediliyor. Üç yılda tamamlanan proje, 8 milyar dolara mal oldu. Projenin şimdilik 16 milyar metreküp olan kapasitesinin 2023 yılında 23 milyar metreküpe ulaştırılması hedefleniyor. Rusya’nın devlet haber ajansı Rianovosti, TANAP’ı değerlendirdiği haberinde TANAP’ın bir parçasını oluşturduğu “Güney Gaz Koridoru” projesinin Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinin enerji ulaşımını çeşitlendirilmesi açısından önemine dikkat çekti. BBC de 28 AB ülkesinin doğal gaz gereksiniminin yüzde kırkını karşılayan Gazprom’a bağımlılığı azaltacağı için projenin önemine dikkat çekti. BBC’nin verdiği bilgiye göre, AB yılda 360 milyar metreküp doğal gaz alıyor ve bunun 160 milyar metreküpü Rusya doğal gazı. Türkiye ve diğer AB üyesi olmayan dahil tüm Avrupa ülkelerine Gazprom’un yıllık ihracatı 192 milyar metreküp. Güney Gaz Koridoru aracılığıyla ulaşacak gazın bunun yanında önemli bir büyüklüğe sahip olmadığı belirtiliyor. Geçen hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan TANAP’ın açılış töreni hakkında Türkmenistan ve Kazakistan Cumhurbaşkanları ile telefon görüşmesi yapmıştı. İleride bu iki ülkenin de TANAP’a katılması mümkün olabilir. Uzmanlar, İran ve Irak’ın da TANAP’A katılması durumunda yıllık 80-100 milyar metreküp kapasiteye ulaşılabileceğini ve ancak bundan sonra Rusya’ya bir alternatif oluşabileceğini belirtiyor. Ancak bu arada Gazprom da Avrupa’ya yaptığı doğal gaz transferini arttırmak için 25 milyon dolara yıllık toplam 70 milyar metreküp kapasiteye sahip “Kuzey Akımı-2” ve “Türk Akımı” adlı iki doğal gaz boru hattı inşa ediyor. Kuzey Akımı-2 projesiyle Rusya Baltık Denizi altından Almanya’ya aktardığı doğalgazı iki katına çıkaracak. Gazprom’un istatistiklerine göre, Rusya doğal gazının yüzde 53,44’ünü alan Almanya, en önemli alıcı; onu yüzde 29.03 ile Türkiye izliyor. Bu iki büyük alıcıya yönelik “Kuzey Akımı-2” ve “Türk Akımı” projeleriyle kapasite arttırımı önem taşıyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın şikayetine konu olan durum ise, bu iki hattın faaliyete geçmesi sonucunda, Ukrayna üzerinden transit geçişin yılda 90 milyar metreküp doğal gazdan 10-15 milyar metreküpe düşmesi. Bu gelişmeler yaşanırken, TANAP projesine İtalya’nın yeni Çevre Bakanı Sergio Costa’dan itiraz geldi. Hazar doğal gazını Yunanistan’dan geçtikten sonra Adriyatik Denizi altından İtalya’ya ulaştıracak TAP (Trans-Adriatic Pipeline) projesi hakkında açıklama yapan ve çevre koruma konusunda katı tutumuyla bilinen Beş Yıldız Hareketi’nden gelen Bakan, “projenin masada olduğunu ve tekrar gözden geçirileceği”ni belirterek, “enerji politikaları ve azalan gaz talepleri nedeniyle artık bu projenin manasız göründüğü”nü açıkladı.
